Helaas kan het niet allemaal rozengeur en maneschijn zijn… Deze blog gaat dan ook over het overlijden van onze lieve Opa René.
–> kijkwijzer (12) <–
Zoals je waarschijnlijk al eerder hebt gelezen in voorgaande blogs (beginnend bij “Leuke, rare en nare Kerst”) is opa in de nacht van 22-23 december 2016 gevallen en heeft hij zijn heup gebroken. Hij krabbelde toen weer op tot hij op 19 februari vanuit het revalidatiecentrum met spoed naar het ziekenhuis ging met 40 graden koorts. Nadat papa en oma afscheid van hem genomen hebben (oom Pascal zat toen in Amerika), krabbelt hij wonderbaarlijk weer op en komt hij via zijn oude vertrouwde plekje in Hilversum eindelijk op 10 april in een mooie eigen kamer in Verzorgingshuis Theodotion Laren (NH) (ook van Amaris), waar hij rustig kan genieten van de momenten waarop hij helder is en nog kan genieten van het leven…
Op 1 mei krijgt hij wederom koorts en het lijkt niet goed te gaan. Gelukkig zijn we zo allemaal bij hem om hem te steunen.
Zo krijgt hij het verf-werkje van Sylvain.
Een hapje van tante Dunja.
Houdt Sylvain zijn hand vast.
Krijgt hij een kus van Chloé.
Een koud doekje van mama.
Fluistert papa wat in zijn oor.
Schrijft Chloé een briefje voor hem.
En houdt oma zijn hand vast, zo is hij nooit alleen.
De rest van de familie is er ook hoor, maar als we alles moeten laten zien wat we voor opa doen is het geen blog meer, maar een boek.
Nichtje Aelinn vat op een paar blaadjes de familie even samen.
Het lijkt wel een herhaling van zetten, hij gaat zienderogen achteruit en kan steeds minder.
’s Avonds gaan wij naar huis, maar oma blijft slapen. Ze is er elke dag en daarmee niet alleen vaak, maar ook lang. Maar nu gaat ze gewoon helemaal niet meer weg, zij blijft bij opa… zoals ze zegt (en doet) door dik en dun, lief he?
Helaas mag alle liefde niet baten, want op 2 mei gaat het nog niet goed… sterker nog…
De dokter komt, ondanks dat hij vrij is, langs en heeft een kort gesprek met oma. Hij geeft aan dat hij morgen ochtend langs om wat langer te praten; het belooft geen leuk gesprek te worden. Papa heeft zelf een afspraak in de ochtend, maar gaat na zijn afspraak direct langs bij opa.
Gewoon omdat het kan, en om even zijn hand vast te houden. Nee, alleen laten doen we hem niet!
Omdat het duidelijk niet goed gaat, komt mama ons halen en gaan wij ook nog even langs. Qua foto’s eigenlijk geen nieuwe dingen, maar wij zijn er echt weer geweest.
Eerst maar eens laten zien wat er op het briefje stond dat Chloé geschreven heeft gister.
Het past niet helemaal, maar als je omvouwt, zie je nog meer liefde…
en zelfs nog meer.
Vlak voor wij weg gaan, komt de zus van opa langs, samen met haar man; de oom en tante van papa.
Zij wil toch ook nog wel even zien hoe haar broertje er bij ligt. Zielig he?
In de avond komen oom Pascal en tante Dunja (met kids) nog even langs, is oma ook niet alleen.
Nou weet oma zich inmiddels prima te vermaken hoor, het lijkt wel een huiskamer zo, maar het is echt naast het bed van opa.
De volgende ochtend, 3 mei, gaat papa weer langs, want hij wil bij mama zijn om samen de dokter te spreken, want het ziet er naar uit dat het geen leuk gesprek wordt. Vandaag heeft de dokter wat langer de tijd om te praten en uit te leggen wat er allemaal mogelijk is. Het is wel even wachten, want hij heeft het druk. Gelukkig kunnen de ouders van onze vriendinnen ons ophalen van school, zodat papa zich even kan bezighouden met opa en oma.
Opa grijpt zijn moment en bestelt zelf, net als de dag ervoor, een frikandel met curry, toch nog even genieten. Het blijkt zijn laatste maaltijd te worden…
En dan komt de dokter… oma en papa gaan mee even in een andere kamer praten… Het is de dokter duidelijk, maar hij wil het van oma en papa horen én van opa zelf. Opa kan niet meer en wil niet meer. Hij heeft veel pijn en kan alleen maar naar het plafond kijken. Het gesprek met de dokter en hoofdzuster dat papa en oma hebben is inderdaad niet leuk. Samen wordt besloten dat als hij wil hij echt moet kunnen gaan. De regels en mogelijkheden worden besproken. Een lang en moeilijk verhaal kort: euthanasie mag, maar dat is nog wel veel (juridisch en procedureel) gedoe is en hij daar op korte termijn niet zo mee geholpen is. Het alternatief is zelf gaan, maar met hulp van een middeltje waarvan hij gaat slapen en niets meer voelt. Niet zo veel gedoe, maar wel vervelend dat je moet wachten tot je vanzelf gaat…
Besproken wordt dat de tweede optie, waarvan hij het minst last heeft. Het heet officieel “palliatieve sedatie”, maar dat is gewoon moeilijk voor een slaap middeltje.
De dokter gaat, samen met oma en papa, mee terug naar opa en praat met opa. Hij geeft ondubbelzinnig duidelijk aan dat hij genoten heeft van zijn frikandel als laatste maaltijd en dat hij het niet meer trekt van de pijn en ellende. Hij is er klaar mee en er klaar voor. De dokter begrijpt het en stelt vast dat hij erg duidelijk verneemt van patiënt en oma en papa hoe het zit en wat de wens is.
Oma en papa snappen het wel, maar het hakt er toch in zo… De vraag die voorstaat is ‘wanneer’. Opa kiest voor vroeg deze avond, maar in het bijzijn van de hele familie. Direct wordt de hele familie gebeld en komt zo snel mogelijk naar Laren om afscheid te nemen, voor hij gaat slapen.
Ondertussen, het heeft zo moeten zijn want dat was al gepland, komt zijn beste vriend langs, die al 55 jaar de bff is met opa. Ook zij krijgen zo de kans om afscheid te nemen; mooi en moeilijk.
En dan breekt het mooiste moment aan dat we hebben gehad de laatste maanden… Opa bloeit op en is volledig bij.
Dat geeft ons de gelegenheid om oude koeien uit de sloot te halen, om te lachten, te huilen, te knuffelen en te grappen. Precies zoals dat hoort te gaan bij familie Delcour…
We zijn er allemaal, tijd om een selfie te maken. De zuster die we vragen een foto te maken vraagt of hij jarig is… zichtbaar is ook de aangeslagenheid bij de zusters en zelfs de dokter… raar en mooi om te zien. Maar wij laten ons niet kisten. De Delcour-familie is sterk, kijk maar.
Kiaran (neefje) verrast iedereen met een mooi afscheidsbriefje.
Buiten gaat het leven door, nog één keer een foto van een konijntje dan… gewoon omdat het kan.
Maar dan breekt toch de tijd aan om nog één keer afscheid te nemen met een knuffel, een kus, een traan en een glimlach…
Allemaal…
Mama en opa.
Chloé en opa.
Sylvain met opa.
Aelinn met opa.
Kiaran met opa.
Imaer met opa.
You got the picture right?
Hele families te gelijk…
Andere families tegelijk…
Het lijkt wel een knuffel sessie zonder eind.
En dan nu als klap op de vuurpijl, zijn liefje, zijn vrouwtje, zijn alles: oma. Ruim 45 jaar getrouwd en al langer samen.
En dan is er zelfs nog heel even tijd over voor een toost op het leven, opa en oma met een wijntje. Proost ouwe op het leven!
Maar dan… breekt het moment aan dat de zuster komt, rond half zes… Een moment waar niemand en iedereen naar heeft uitgekeken… Oma verbeeld het mooi…
De kleinkinderen zien het prikje liever niet en gaan naar de gang, heel surreëel allemaal. Gelukkig valt het prikje ontzettend mee. Papa zit er met zijn neus op en valt niet eens flauw.
Toch beste wel eng…
Opa wordt al snel wat moe, tijd om te gaan. Oma blijft bij hem, door dik en dun, till death do us part.
En wij… wij zeggen buiten nog één keer ‘dag pa’ en ‘dag opa’.
Op 4 mei om 19:01, 25,5 uur nadat wij weg zijn, geeft opa. Oom Pascal en tante Dunja zijn al onder weg, wij zijn thuis en krijgen een telefoontje met het trieste nieuws.
Dodenherdenking heeft er voor ons vanaf dit jaar een dimensie bij. Diezelfde avond (laat) is zijn bed leeg.
Met een mooi gebaar van de zusters en onder begeleiding van Van Vuure uit Hilversum en natuurlijk met oma en oom Pascal en tante Dunja gaat hij naar Hilversum terug, waar het ooit allemaal begon.
René Delcour 22 juni 2946 – 4 mei 2017.